Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong worden op sociaal-emotioneel gebied regelmatig onterecht laag ingeschat. Vaak is juist het tegendeel waar. De kinderen kunnen vérder zijn in hun sociale ontwikkeling dan leeftijdsgenootjes. Ook kunnen ze bijvoorbeeld al in een andere fase van spelontwikkeling zitten dan anderen. In het contact met leeftijdsgenoten zorgt dit verschil in ontwikkeling vaak voor wederzijds onbegrip, met frustraties, boosheid en verdriet. Samen met Social Workstudent Anouk, ontwerp ik een tool om zulke situaties te vertalen en nare gevoelens daarmee te verhelpen. Om kinderen te helpen anderen beter te begrijpen én begrepen te worden.

Frustrerende ervaringen

Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong verwachten vaak meer van vriendschappen dan hun leeftijdsgenoten. En dat kan teleurstellingen opleveren! Een kind dat een ontwikkelingsvoorsprong heeft, weet bijvoorbeeld al dat het belangrijk is om afspraken na te komen. Een ander kind echter kan ’s ochtends enthousiast afspreken om ’s middags samen in de zandbak te spelen, maar heeft in de middag misschien wel zin om te fietsen. De afspraak is dan allang vergeten, vanwege het gemiddelde geheugen van deze kleuter. Voor het kind met een ontwikkelingsvoorsprong is het onbegrijpelijk om iemand zo in de steek te laten. Allerlei verklarende gedachten ontstaan en niet zelden betrekt een kind de teleurstellende ervaring op zichzelf.

‘Waarom houdt hij zich niet aan de afspraak?’

‘Waarom wil hij niet meer met mij spelen?’

‘Ik heb vast iets verkeerd gedaan’

‘Wat moet ik nu doen?’

‘Ik ben anders dan iedereen’

‘Niemand wil met mij spelen’

Deze gedachten leiden tot vervelende gevoelens. Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong beschikken over een sterk inlevingsvermogen en hebben vaak de neiging zich aan te passen in situaties waarin zij zich ‘anders’ voelen. Hierdoor is het mogelijk dat het kind zich, na zich herhalende vervelende ervaringen, terugtrekt of zich aanpast.

Nog meer voorbeelden van situatie lees je in het volgende artikel:

Heb je een kleuter die…. vaak ruzie heeft?

Begrijpen en begrepen worden

Een situatie zoals hierboven beschreven, vraagt om vertaling. Als ouder of leerkracht kun je kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong helpen om zulke situaties en leeftijdsgenoten te begrijpen. We werken daarom aan een nieuw ontwerp voor een tool voor thuis of op school. Dat kan je helpen om samen na te gaan wat er precies is gebeurd en wat voor gedachten en gevoelens dat heeft opgeroepen.

Vervolgens kun je samen bespreken tot welk gedrag het heeft geleid, en wat een volgende keer kan helpen zodat negatieve gedachten en gevoelens minder kans krijgen.

Zo kan het kind uit het voorbeeld hierboven leren begrijpen dat niet alle kinderen iets goed kunnen onthouden als je het een tijdje ervoor afspreekt. Het kind kan dán misschien beter begrijpen waarom de ander ‘ineens’ kiest om te gaan fietsen. Zo komt er ruimte voor meer helpende gedachten.

‘Misschien is hij de afspraak vergeten’

‘Misschien wil iemand anders wel in de zandbak spelen’

‘Wat wil ík doen, nu het plan is veranderd?’ .

De middag krijgt een andere wending en de frustraties zijn hopelijk van kortere duur of verdwijnen.  

Help jij ons met ontwikkelen?

Het nieuwe ontwerp van slimmekleuters.nl zal helpen om frustrerende situaties in het sociale verkeer te vertalen, samen met het kind. Je gaat in op gevoelens en gedachten van het kind. En je legt ook uit waarom andere kinderen doen zoals ze doen. Zo leert het kind situaties en leeftijdsgenoten beter te begrijpen. En zichzelf!

Het ontwerp is nog volop in ontwikkeling. Cora van slimmekleuters.nl pakt dit samen op met Anouk van den Berg, studente Social Work. Hieronder kun je meer lezen over haar afstudeerproject dat gaat leiden tot een nieuw tool om slimme keuters te helpen in het sociale verkeer.

En daar kun jij ons bij helpen. We willen graag input van leerkrachten en ouders over situaties waar kinderen tegenaan lopen. Stuur een mail naar cora@slimmekleuters.nl en we vertellen je precies wat we nodig hebben voor het onderzoek. We hopen dat je kans ziet om voor 15 mei te reageren.

Afstudeerproject – wie is Anouk?

Kinderen zich begrepen laten voelen. Dat is waarom ik, Anouk van den Berg, Social Work ben gaan studeren en werk in het onderwijs. Als kleuter met ontwikkelingsvoorsprong heb ik zelf ervaren hoe het voelt om niet begrepen te worden door anderen. Voor mijn afstudeerproject ontwerp ik samen met Cora Hansen van slimmekleuters.nl een tool om het onbegrepen gevoel van kleuters met een (vermoedelijke) ontwikkelingsvoorsprong te verminderen.

Onbegrepen gevoel

Als driejarige leerde ik mijzelf lezen. Ik keek ernaar uit om naar school te gaan, om eindelijk meer te leren. Eenmaal in de kleuterklas werd mij duidelijk dat die verwachting niet uitkwam en voelde ik mij ‘anders’ en onbegrepen. Anderen viel ook op dat ik ‘andere’ eigenschappen liet zien en zo werd al snel van een ontwikkelingsvoorsprong gesproken. Ondanks dat, voelde ik mij nog steeds onbegrepen.

Een onbegrepen gevoel is herkenbaar voor veel kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong. Ze hebben vaak een sterk inlevings- en aanpassingsvermogen en begrijpen vaak als geen ander welke eigenschappen gewaardeerd worden, en welke niet.

Ook ik herkende welke eigenschappen gewaardeerd werden en welke niet. Dat een deel van wie ik op dat moment was niet gewaardeerd werd, stelde mij teleur. Om die teleurstelling voortaan te voorkomen, paste ik mij aan. Na een paar keer te horen dat ik te snel ging, hield ik mij steeds vaker in. Na een paar keer te horen dat ik naar ideeën van anderen moest luisteren, hield ik mijn ideeën steeds vaker voor mij. Allemaal niet zonder negatieve gevoelens als gevolg. Door me in te leven in anderen, ben ik mijn eigen gevoel minder gaan begrijpen. ‘Wat wil ík?’ en ‘Wat doet dit met míj?’ werden moeilijke vragen. Nu weet ik dat ik kleuters met een (vermoedelijke) ontwikkelingsvoorsprong wil helpen met mijn afstudeerproject, zodat ze anderen beter begrijpen en begrepen worden.

Afstudeerproject over begrijpen en begrepen worden

Voor mijn afstudeerproject onderzoek ik de behoeften van kleuters met een (vermoedelijke) ontwikkelingsvoorsprong en van hun ouders en leerkrachten. Cora en ik maken een ontwerp dat op die behoeften aansluit.

Bij mijn afstudeerproject zet ik Arts Based Researchmethoden in om de behoeften te achterhalen. Arts Based Research is een praktijkgerichte manier van onderzoeken, waarbij kunst ingezet wordt. Deze manier van werken zorgt voor verhalen die de gevoelens en behoeften duidelijk maken.

We zijn nieuwsgierig naar jullie verhalen! Mail cora@slimmekleuters.nl als je ons wilt helpen om kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong verder te helpen.