Ontwikkelingsvoorsprong signaleren, hoe doe je dat?

Het kan niet missen! Jij hebt dit jaar vast één of meer kleuters met een ontwikkelinsvoorsprong in de groep. Bij sommige kleuters is het snel duidelijk. Het kind bedenkt bijzondere en originele oplossingen of kan bijvoorbeeld al vroeg lezen. Maar bij andere kleuters weer je het nog niet zo zeker. Het ene moment lijkt het kind enorm veel interesse te hebben in een bepaald onderwerp. Of het kind blijkt al sommen te kunnen uitrekenen over het tiental. Maar op andere momenten lijkt hij of zij nog erg jong in gedrag. En aan uitdagende opdrachten lijkt het geen behoefte te hebben. Kun je bij deze kleuter een ontwikkelingsvoorsprong signaleren? Is hij of zij misschien toch hoogbegaafd?

Regenboog

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong zijn er in alle kleuren van de regenboog. Verlegen of juist heel vrij, enthousiast of teruggetrokken, heel sociaal of veel betrokken in conflicten, op de voorgrond tredend of juist faalangstig. Dat maakt het lastig om hoogbegaafdheid* bij deze jonge kinderen te signaleren. Toch is het belangrijk om een ontwikkelingsvoorsprong al vroegtijdig te herkennen. Je kunt dan beter inspelen op de ontwikkelbehoeften en je voorkomt zaken zoals onderpresteren en het ontwikkelen van faalangst.

*Ik gebruik de termen ontwikkelingsvoorsprong en hoogbegaafdheid in dit artikel door elkaar. In het Nederlands taalgebied is het gebruikelijk om tot 7 jaar te spreken van een ontwikkelingsvoorsprong en nog niet te spreken van hoogbegaafdheid. Dat heeft te maken met onder andere het grillige verloop van de ontwikkeling van jonge kinderen, de toetsbaarheid en de invloed van de thuisomgeving. Het komt er dus op neer dat je nog niet met zekerheid kunt zeggen of een jong kind ook op langere termijn de versnelde ontwikkeling zal behouden. Maar tussen jou en mij: als een kind later hoogbegaafd blijkt te zijn, was het uiteraard ook al een hoogbegaafde kleuter, peuter en zelfs een hoogbegaafde baby…

Wil je meer lezen over ontwikkelingsvoorsprong signaleren bij zeer jonge kinderen? Dan raad ik je het boek aan van Lilian van der Poel aan!

Regenboog, Foto door **Allan Mas** via **Pexels**

Kenmerken ontwikkelingsvoorsprong?

In de vakliteratuur en in de signaleringsinstrumenten kom je vaak een lijst met (onder andere) de volgende kenmerken tegen:

Creativiteit: kinderen hebben originele ideeen en bedenken inventieve oplossingen.
Vroege interesse in cijfers en letters, versnelde reken- en leesontwikkeling.
Doorzettingsvermogen: kinderen verdiepen zich ergens in en geven niet snel op als iets niet lukt.
Bezig zijn met levensvragen.
Uitstekend mondeling taalgebruik.
Apart, bijzonder gevoel voor humor.
Grote denk- en leerstappen maken, verbanden leggen.
Specifieke diepgaande interesses, bijvoorbeeld in dinosauriers of het heelal.

kenmerkenlijstje ontwikkelingsvoorsprong?

Het punt is dat deze lijstjes niet altijd houvast bieden in de praktijk van de kleutergroep. Inmiddels heb ik jarenlang gewerkt met een groep hoogbegaafde jonge kinderen. Bij veel van de kinderen die ik in deze groep heb begeleid springt de voorsprong niet direct in het oog. De kenmerken uit de bekende ‘lijstjes’ vond ik soms lastig waar te nemen! Vaak zag ik zelfs het tegenovergestelde van wat je in deze lijstjes tegenkomt. Kortom, een ontwikkelingsvoorsprong signaleren is nog niet zo gemakkelijk.

In de loop van de tijd zijn me echter verschillende zaken opgevallen die ik bij een flink deel van kinderen in onze hoogbegaafdengroep 1-2 of 2-3 terug zie. Als je nadenkt over het waargenomen gedrag kun je het gedrag zeker verbinden aan de genoemde kenmerken.

Ik zal dit gedrag in de serie ‘heb je een kleuter die…‘ beschrijven. Heb je een kleuter in de groep waarbij je veel van deze zaken herkent, overweeg dan om verdere stappen te ondernemen! Je kunt hieronder direct het artikel aanklikken dat je wilt lezen: