Wanneer het over werken met hoogbegaafden gaat, hoor je vaak de kreet ’top-down’ werken. Dat wil zeggen dat je start vanuit het geheel en van daaruit in gaat inzoomen op de details. Dit in tegenstelling tot het opbouwen van de lessen in kleine stapjes. Maar hoe pas je dit nu met slimme kleuters toe binnen bijvoorbeeld het thema Ridders en Kastelen?

Thema Middeleeuwen zélf gekozen

Een tijd geleden hebben wij gewerkt aan een thema rondom de Middeleeuwen. Bij het kiezen van dit nieuwe thema heb ik me door de kinderen laten leiden. Tijdens een kringgesprek hebben zij aangegeven waar ze graag meer over willen weten. Daar kwamen verschillende thema’s uit die we in een halfjaar tijd hebben uitgewerkt in de klas. Zo hebben gewerkt over De Ruimte en uiteraard over Dinosauriers ;-).

In het thema ‘De Middeleeuwen’ kon ik veel wensen van de kinderen onderbrengen: zowel ridders en prinsessen, en kastelen, als kleding, koken, en nog meer.

Een eigen middeleeuws land!

Tijdens een eerste kringgesprek heb ik met de kinderen besproken dat we een eigen middeleeuws land zouden gaan bedenken. In dat land zullen we de komende tijd wonen met elkaar. Het is een land zonder de moderne techniek en elektriciteit. Wat zou een land eigenlijk allemaal nodig hebben?

De kinderen kwamen met uiteenlopende ideeën. Een land heeft nodig:
– een naam
– een Koning en Koningin
– regels
– geld
– een taal
– kleding
– huizen, kastelen, wegen
– een vlag
– verdediging/wapens
– gerechten
– en wie weet wat nog meer!

Vanuit dit startpunt hebben we een heel aantal weken enthousiast gewerkt. Zoals je ziet komen de kinderen met onderwerpen waarbij je prima aan de slag kunt:

Met burgerchapsvorming hebben we het over regels en wetten, het Koningshuis en onze democratie.

Met taal bedenken we onze eigen taal.

We ontwerpen, bouwen en construeren huizen, kastelen en wegen ontwerpen.

Met techniekonderwijs komt het onderzoeken en ontwerpen van trebuchets aan de orde.

Tijdens rekenen maken we onze eigen munteenheid en we betalen hier natuurljk mee.

Met kunstzinnige vorming ontwerpen we vlaggen, wapentekens, onze eigen kleding en kunst.

En uiteraard verdiepen we ons in de middeleeuwen, dus ook geschiedenis komt aan bod!

Bij top-down hoort ook: leren zichtbaar maken

Op de website vind je nog meer blogartikelen over de uitwerking van het thema. Voordat ik daarmee verder ga nog een extra tip. Ik heb gemerkt dat veel slimme kleuters in mijn groep niet zo gevoelig zijn voor aftekensystemen waarbij zij ‘verplichte’ werkjes moeten doen. Natuurlijk krijg je ze zover, maar het werk wordt met geringe betrokkenheid uitgevoerd en levert dan weinig op.

Het werkt in mijn groep beter om eigen initiatief van de kinderen te stimuleren en veel uitdagende activiteiten aan te bieden in de hoeken van mijn groep. Per thema hang ik voor ieder kind een groeiblad op. Wanneer zij tijdens de werkles een activiteit doen die past binnen het thema EN waar ze iets van kunnen leren, dan noteren we dit op het groeiblad. Dat mag een activiteit zijn die het kind zelf heeft bedacht. Bijvoorbeeld een zelfontworpen kralenplank of een brief aan de koning. Het kan ook een activiteit die de leerkracht heeft voorbereid.

Het is leuk om het groeiblad per thema aan te passen. Voor dit thema hebben we daarom gekozen voor schilden waarop hun ‘wapenfeiten’ genoteerd worden. De meeste kinderen werken heel hard om hun schild zo vol mogelijk te krijgen!

Nog meer top-down ideeen voor thema’s

Misschien inspireert deze aanpak je omje thema’s vanuit de top-down gedachte te benaderen. Maar hoe doe je dit nu bij andere thema’s? Je kunt de onderwerpen helemaal uit de kinderen laten komen, maar je kunt soms ook een aanzet geven. Wat ideeen:

• De hondenknuffel in de huishoek is ziek. Hebben we misschien een dierenkliniek nodig? Wat komt daar allemaal bij kijken?
• De juf heeft thuis alleen een balkon en geen tuin. Zullen we een tuintje in de klas maken? Hoe gaan we dat aanpakken?
• Oh nee, de meester is zijn lunch vergeten, daarom bestelt een lekkere pizza. Zou het niet geweldig zijn om een pizza-restaurant in de klas te hebben?

Zo kun je bij elk thema een ingang bedenken waarbij je de kinderen laat aandragen wat er allemaal nodig is om het voor elkaar te krijgen. Je beloont daarmee initiatief van de kinderen. En de verdere verdieping en inhoud die je aanbiedt is NODIG om het probleem op te lossen. Dit motiveert kinderen enorm!

Tot slot enkele boeken ter inspiratie

HIeonder enkele informatieve boeken. Daar mag het WilleWete boek over Ridders natuurlijk niet ontbreken. Wist je dat ik er een Plusproject Ridders bij schreef voor Kleuteruniversiteit, met een spannend verhalend ontwerp?