Schooljaar 2019-2020 mocht ik één dag per week als wetenschap & technologie leerkracht aan de slag. De eerste lessen zitten erop. Het is echt genieten! Ik voer de lessen uit in vier instroomgroepen 1/2, twee 2/3 combinatiegroepen en één HB groep 2/3.
Geweldig leuk om te zien hoe in deze verschillende groepen de kinderen ontdekken, leren, samenwerken, overleggen, ontwerpen, uitvinden en nog veel meer. De komende tijd zal ik mijn lessen met jullie delen. In dit blog een introductie van begrippen die handig zijn als het gaat om wetenschap & technologie lessen. En ook: wat wordt er nu eigenlijk van basisscholen verwacht?
Wetenschap en Technologie lessen, verplicht vanaf 2020?
Of je aan de slag gaat met W&T lessen is niet meer vrijblijvend. In het Nationaal Techniekpact is afgesproken dat alle basisscholen vanaf 2020 structureel lessen Wetenschap&Technologie aanbieden. Dat is hard nodig, want we leven in een samenleving waar technologie en wetenschap niet meer weg te denken zijn. Het gebruik hiervan raakt sowieso steeds meer verweven met het alledaagse leven. Wij vinden het ondertussen al heel normaal om even buienradar te checken voor je op je (elektrische) fiets stapt. Onze contacten onderhouden we via Social Media. Een deel van onze energie betrekken we uit zonnepanelen die op ons eigen dak staan. En boodschappen? Die bestel je tegenwoordig online!
Klaar voor nieuwe ontwikkelingen?
We verbazen ons nog wel over nieuws over bijvoorbeeld een exo-skelet, het inzetten van robots in de zorg, of de mogelijkheid om een kolonie op Mars te stichten. Wie weet zijn dat soort zaken voor onze leerlingen van nu later ook heel normaal. Het is belangrijk om kinderen klaar te stomen voor toekomst. En we hopen dat zij later een zinvolle bijdrage kunnen gaan leveren aan de vragen en problemen van hun tijd…
Enkele belangrijke uitgangspunten voor W&T onderwijs
(zoals beschreven in het Nationaal Techniekpact:)
- onderzoeken en ontwerpen zijn de leidende activiteiten.
- het gaat het altijd over een voorwerp, planten, dieren of mensen, een verschijnsel of bepaalde materialen, technieken of gereedschappen.
- daardoor verwerven de kinderen kennis op deze gebieden.
- de W&T lessen staan dus niet los van andere vakgebieden, maar maken er juist onderdeel van uit.
- de W&T lessen stimuleren allerlei vakoverstijgende vaardigheden zoals overleggen, reflecteren en samenwerken .
- ook ontwikkelen kinderen specifieke vaardigheden zoals een stapsgewijze aanpak uitvoeren, kunnen meten, waarnemen, een proef kunnen opzetten en uitvoeren, gereedschap gebruiken, evalueren en digitale vaardigheden.
- het ontwikkelen van een oplossingsgerichte, nieuwsgierige, creatieve en kritische houding staat voorop!
Alle informatie over Wetenschp & Technologie onderwijs, het techniekpact, leerdoelen en nog veel meer vind je op de website wetenschapentechnologie.slo.nl
Ontdekken-Onderzoeken-Ontwerpen
Begrippen die je vaak tegenkomt als het gaat over W&T onderwijs zijn Ontdekken, Onderzoekend en Ontwerpend leren. Maar wat is nu het verschil tussen deze drie? Ik kreeg het voor mezelf pas helemaal helder nadat ik een workshop van Inge Schilders van Het Kleine Avontuur volgde. Uiteindelijk heb ik het voor mezelf nog eens goed op een rijtje gezet en dat wil ik graag met jullie delen!
Je leest steeds wat volgens mij de hoofdvraag is en wat daarbij de rol van de kinderen en van de leerkracht is:
Ontdekkend leren: Wat kunnen we ontdekken over…
Wat doen de kinderen:
verkennen, aanrommelen, ervaren, ontdekken, spelen, uitproberen, rommel maken, vragen stellen, elkaar nadoen, verbanden ontdekken, uit elkaar halen, fantaseren, redeneren, verwonderen, verbazen, experimenteren, vergelijken, combineren, waarnemen, verwoorden en ervaringen uitwisselen.
Wat doet de leerkracht:
voorkennis activeren, materialen verzamelen en beschikbaar stellen, nieuwsgierigheid prikkelen, uitnodigen, impulsen geven, open vragen stellen, begeleiden, doorvragen en begrenzen.
Een voorbeeldles over tandwielen vind je hier.
Onderzoekend leren: Wat willen we te weten komen over…
Wat doen de kinderen:
een vraag bedenken, zich iets afvragen, een vraag formuleren, een hypothese bedenken, een proefje opzetten, plannen, afspraken maken, voorspellingen doen, een proefje uitvoeren, meten, waarnemen, waarnemingen vastleggen, analyseren, evalueren, conclusies trekken en presenteren.
Wat doet de leerkracht:
voorkennis activeren, helpen met formuleren van een vraag en hypothese, materialen verzamelen en beschikbaar stellen, begeleiden met het opzetten en uitvoeren van een onderzoekje, open vragen stellen, doorvragen, helpen met concluderen, juiste woordkeuze/ terminologie aanleren en wetenschappelijke achtergronden uitleggen.
Een voorbeeldles over het oplossen van stoffen in warm of koud water, vind je hier:
Ontwerpend leren: Kunnen we een oplossing bedenken en maken voor…
Wat doen de kinderen:
een probleem oplossen, informatie verwerken, vragen stellen, brainstormen, keuzes maken, ontwerpen tekenen, uitvinden, creëren, bouwen, ontwerpen uitvoeren, plan opvolgen, werken volgens criteria, prototype maken, testen, evalueren, bijstellen, overleggen, samenwerken, uitleggen en presenteren.
Wat doet de leerkracht:
voorkennis activeren, een probleem introduceren, stappenplan introduceren (TASC) brainstormen met de kinderen, materialen opzoeken en beschikbaar stellen, eisen stellen aan het ontwerp, ontwerpen helpen dóórdenken, open vragen stellen en feedback geven.
Een voorbeeldles over haas en mol die een uitvinding nodig hebben, lees je hier.
Steam
En dan hoor en lees je nog regelmatig iets over de termen STEM of STEAM. Bijvoorbeeld bij aanbieders van lesmateriaal en of op Pinterest. Is dat dan weer iets anders of iets nieuws? Wat mij betreft niet! Want de termen komen uit het Engels taalgebied en staan voor:
Science
Technology
Engineering
Art
Math
Het gaat dus ook hier om lessen binnen de domeinen wetenschap, techniek, bouwkunde, kunst en wiskunde. Vaak overlappen deze domeinen elkaar binnen een activiteit of lessenreeks. Ook hier is het belangrijkste doel dat kinderen geprikkeld worden tot nieuwsgierigheid, zichzelf vragen stellen die ze willen uitzoeken, en oplossingen voor problemen uitvinden 🙂 Een andere naam voor onze Wetenschap & Technologie lessen wat mij betreft!
Een lijstje met handige websites over wetenschap&technologie:
Tot slot een lijstje met handige websites. Ik hoop dit lijstje steeds aan te vullen. Tips kun je kwijt in de reacties onder dit bericht!
- Op www.proefjes.nl vind je heel veel proefjes met goede wetenschappelijke achtergrondinformatie.
- Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland bied gratis elearning aan over onderzoekend en ontwerpend leren. Ze publiceren mooie voorbeeldlessen in alle bouwen, én er zijn gratis lessen beschikbaar. Via deze link kom je direct bij het aanbod voor de onderbouw:
www.wetenschapsknooppuntzh.nl/onderbouw/lesmateriaal/ - Expertisecentrum wetenschap&technologie stelde een prachtige ‘inspiratiemap spelend en ontdekkend spelen’ samen en die kun je gratis downloaden.
- kleuter-lab.nl/ biedt infomatie, trainingen en een mooie set met onderzoeksvragen voor kleuters: de Kleuterlab Toolkit. Zeer de moeite waard om eens in te duiken!
- Op de website van Nemo kun je een handboek onderzoekend en ontwerpend leren voor kleuters vinden.
- Nóg een fijne gratis download is de uitgave Kleine Wetenschappers, bedoeld voor peuters maar ook goed in te zetten bij kleuters.
Kortom, er is heel veel inspiratie beschikbaar. Nu nog aan de slag! Omdat ik dit schooljaar tijd heb gekregen om lessen te ontwikkelen wil ik een aantal voorbeeldlessen, deels geïnspireerd op bovenstaande materialen en deels zelf ontworpen, met jullie delen. Houd Facebook en Instagram in de gaten!